Lịch sử tổng quát Thiền Tông

Tổ Thứ Nhất Ngài Ma Ha Ca Diếp
Ngài A Nan Tôn Giã
Ngài Thương Na Hoà Tu
Ngài Ưu Ba Cúc Đa
Ngài Đề Đa Ca
Ngài Di Giá Ca
Ngài Bà Tu Mật Đa
Ngài Phật Đà Nan Đế
Ngài Phục Đà Mật Đa
Ngài Hiếp Tôn Giả
Ngài Phú Na Dạ Xa
Ngài Mã Minh Đại Sĩ
Ngài Ca Tỳ Ma La
Ngài Long Thọ Đại Sĩ
Ngài Ca Na Đề Bà
Ngài La Hầu La Đa
Ngài Tăng Già Nan Đế
Ngài Già Gia Xá Đa
Ngài Cưu Ma La Đa
Ngài Xà Da Đa
Ngài Bà Tu Bàn Đầu 
Ngài Ma Noa La
Ngài Hạc Lặc Na
Ngài Sư Tử Tôn Giả
Ngài Bà Xà Tư Đa
Ngài Bất Như Mật Đa
Ngài Bát Nhã Đa La
Ngài Bồ Đề Đạt Ma
Ngài Huệ Khả Đại Sư
Ngài Tăng Xán Đại Sư
Ngài Đạo Tín Đại Sư
Ngài Hoằng Nhẫn Đại Sư
Ngài Huệ Năng Đại Sư

Sau Tổ Huệ Năng, 
Thiền Tông chia ra làm 5 dòng chánh

1. Dòng Lâm Tế
2. Dòng Quy Ngưỡng
3. Dòng Vân Môn
4. Dòng Pháp Nhãn
5. Dòng Tào Động

Thiền tông khởi nguyên từ Ấn Độ được truyền đến đời thứ 28 là Bồ-đề-đạt-ma. Ngày nay, người ta không còn tư liệu gì cụ thể về lịch sử các vị Tổ Thiền tông Ấn Độ. Nhưng dù thế nào đi nữa thì điều hệ trọng nhất của Thiền tông là "tại đây" và "bây giờ".

Đầu thế kỉ thứ 6, Bồ-đề-đạt-ma sang Trung Quốc và được xem là Sơ tổ của Thiền tông tại đây. Sáu vị Tổ Thiền tông Trung Quốc là:

1. Bồ-đề-đạt-ma (?-532)
2. Huệ Khả (487-593)
3. Tăng Xán (?-606)
4. Đạo Tín (580-651)
5. Hoằng Nhẫn (601-674)
6. Huệ Năng (638-713)

Trong suốt thời gian từ đó đến Lục tổ Huệ Năng, Phật giáo và Lão giáo đã có nhiều trộn lẫn với nhau, nhất là trong phái Thiền đốn ngộ của Huệ Năng, phát triển tại miền Nam Trung Quốc. Một phái Thiền khác ở phía Bắc, do Thần Tú chủ trương, chấp nhận "tiệm ngộ" —tức là ngộ theo cấp bậc—không kéo dài được lâu. Phái Thiền của Huệ Năng phát triển như một ngọn đuốc chói sáng, nhất là trong đời nhà Đường, đầu đời nhà Tống và sản sinh vô số những vị Thiền sư danh tiếng như Mã Tổ Đạo Nhất, Bách Trượng Hoài Hải, Triệu Châu Tòng Thẩm, Lâm Tế Nghĩa Huyền ... và truyền ra các nước khác như Nhật Bản, Hàn Quốc, Việt Nam. 

Thiền phương Nam dần dần chia thành Ngũ gia thất tông, "năm nhà, bảy tông", đó là những tông phái thường chỉ khác nhau về cách giáo hoá, không khác về nội dung đích thật của Thiền. Ngũ gia thất tông gồm Tào Động tông, Vân Môn tông, Pháp Nhãn tông, Quy Ngưỡng tông, Lâm Tế tông và hai bộ phái của Lâm Tế là Dương Kì phái và Hoàng Long phái.