Chùa Trấn Quốc-ngôi chùa cổ nhất Thăng Long

Thứ sáu - 18/11/2011 10:27

(HDPT) - Chùa Trấn Quốc (鎭國寺) nằm trên một hòn đảo phía Đông Hồ Tây (quận Tây Hồ), chùa có lịch sử 1500 năm. Kiến trúc chùa có sự kết hợp hài hoà giữa tính uy nghiêm, cổ kính với cảnh quan thanh nhã giữa nền tĩnh lặng của một hồ nước mênh mang.

Chùa Trấn Quốc thuộc phường Yên Phụ - quận Tây Hồ - Hà nội .

Đây là ngôi chùa cổ nhất Hà Nội , chùa được xây dựng từ thời Lý Nam Đế ( 541 – 547 ) , có tên là Khai Quốc .

Chùa được dựng tại thôn Yên Hoa ( sau được đổi là Yên Phụ ) trên một bãi cạnh sông Hồng . Đến đời Lê Thái Tông ( 1440 – 1442 ) được gọi là chùa An Quốc . Đến thời Lê Kinh Tông ( 1600 – 1618 ) do bãi sông bị lở , chùa được dời vào một hòn đảo nhỏ trong hồ Tây gọi là Kim Ngư ( đảo cá vàng ) là địa điểm ngày nay . Nơi này đã được các vua nhà Lý dựng cung Thúy Hoa và đời Trần dựng điện hàm Nguyên dùng làm nơi hóng mát , xem đua thuyền , đánh cá . Đời vua Lê Hy Tông ( 1680 – 1705 0 , chùa được đổi tên gọi là Trấn Quốc . năm 1842 vua Thiệu Trị tới thăm và đổi tên là Trấn Bắc nhưng nhân dân vẫn quen gọi là chùa Trấn Quốc .

Vào khoảng đời Lê Thần Tông ( 1619- 1643 ) , dân hai làng Yên Phụ và Yên Quang đắp đập Cổ Ngư ( ngày nay là đường Thanh Niên) chắn ngang Hồ Tây ( ngăn thành hồ Trúc Bạch ) nhân đó mới đắp luôn con đường đi vào chùa .

Chùa được tu sửa vào những năm 1624 ; 1628 . Đến năm 1639 được dựng thêm hậu đường , cổng lầu , hành lang tả hữu , quy mô to rộng chạm trổ tinh xảo … Chùa hiện còn giữ được lối kiến trúc độc đáo , khác với nhiều chùa : Phía trước là nhà bái đường , tiếp theo đến nhà Tam bảo , phía sau là dãy hành lang thập điện và gác chuông . Trong chùa có nhiều tượng đẹp như bộ tam thế , Phật Thích Ca nhập niết bàn , bằng gỗ sơn son thiếp vàng. Trong chùa lưu giữ 14 bia , chùa có một vườn tháp .

Chùa ở vào nơi phong cảnh đẹp nên các đời chúa Trịnh đã biến nơi đây thành Hành cung ( nơi của vua chúa đi chơi ) …

Chùa Khai Quốc vào thời Lý là trung tâm Phật giáo của kinh thành Thăng Long , là nơi thụ lý giáo huấn của nhiều thiền sư thuộc dòng thiền Vô Ngôn Thông .Thái hậu Ỷ Lan cũng mở tiệc chay đãi các thiền sư kê cứu kinh Phật ở nơi đây . Từ thời Ngô Quyền thiền sư Văn Phong thuộc thế hệ thứ tư dòng thiền Vô ngôn Thông đã trụ trì tại chùa . Học trò của thiền sư Văn Phong là thiền sư Khuông Việt , thụ nghiệp ở chùa Khai Quốc , đã nổi tiếng trong cả nước , được vua Đinh Tiên Hoàng và Lê Đại Hành mời về Hoa Lư làm cố vấn tối cao của triều đình .

Chùa Trấn Quốc là một danh lam thắng cảnh , một di tích văn hóa nổi tiếng của thủ đô và cả nước . Chùa đã được bộ văn hóa xếp hạng Di Tích Lịch Sử , Văn Hóa ngày 28 – 4 – 1962 .

Phong cách kiến trúc của các thời kỳ:

Trong các năm 1624, 1628 và 1639 (thời Chúa Trịnh), chùa được trùng tu, mở rộng.

Trải qua thời Tây Sơn, trong bối cảnh tranh chấp quyền lực cuối thời Hậu Lê trong lịch sử Việt Nam ngôi chùa bị rơi vào cảnh hoang phế, khi đó cư dân địa phương đã xin được tu sửa lại chùa. Lần trùng tu lớn nhất là vào năm Ất Hợi, niên hiệu Gia Long 14 (trên văn bia Tái tạo Trấn Quốc tự bi do Tiến sĩ khoa 1779 Phạm Lập Trai soạn văn) ^[3].

Năm 2010, tu bổ để chào mừng Đại lễ 1000 năm Thăng Long – Hà Nội và Hội nghị Thượng đỉnh Phật giáo Thế giới lần thứ 6 tổ chức tại Việt Nam vào tháng 11/2010. Dự toán kinh phí của đợt tu bổ này là 15 tỷ đồng ^[4].

Các khách thăm đặc biệt

- Dưới triều vua Lý Nhân Tông, Thái hậu Ỷ Lan đã nhiều lần đến chùa cùng các vị cao tăng để đàm đạo.
- Năm Kỷ Mão (1639) chúa Trịnh cho sửa và trồng sen quanh chùa, biến nơi thờ cúng thành hành cung riêng của nhà Chúa^[5].
- Năm 1821, Vua Minh Mạng đến thăm, ban 20 lạng bạc để tu sửa chùa.
- Năm 1842, Vua Thiệu Trị đến thăm chùa, ban 1 đồng tiền vàng lớn và 200 quan tiền để tu sửa chùa^[6].
- Ngày 24 tháng 3 năm 1959, Tổng thống Ấn Độ Ragiăng Đờ Ra Brusat đến thăm chùa và tặng cây bồ đề trồng trước cửa tòa Tam bảo ^[7].
- Ngày 28 tháng 11 năm 2008, Tổng thống Ấn Độ Pratibha Patil đến thắp hương và thăm quan nhân dịp trong chuyến công du Việt Nam ^[8].
- Ngày 31 tháng 10 năm 2010, Tổng thống LB Nga Dmitry Medvedev đến thăm quan trong dịp đến Hà Nội dự Hội nghị Cấp cao không thường niên ASEAN - LB Nga lần thứ hai ^[9].