Trường ca chiếc áo cà sa

कषाय, kaṣāya, trong tiếng Phạn không có nghĩa là áo và trong ngôn ngữ bình dân, nó có nhiều nghĩa như sau : Làm se, chất làm se, hương vị làm se, chất làm se hương vị, mùi hăng, tiết dịch của cây, nước trái cây, kẹo cao su, nhựa, thuốc mỡ, bôi nhọ, xức dầu, bụi bẩn, rác rưởi, vết dơ, tạp chất, tội lỗi, ngu dốt, khuyết tật, phân rã, phiền não, màu nghệ, màu da cam, màu vàng đỏ, nhuộm với màu cam, niềm đam mê của cảm xúc, mục nát, rỗng bộng…

Trong tiếng Phạn và tiếng Pali, Cīvara là từ dùng chung cho Y phục của tu sĩ, và không có phân biệt về màu sắc của nó.

Từ khi, thái tử Siddhārtha Gautama rời bỏ hoàng cung để tìm đạo, Ngài đã chọn lấy bộ đồ của người khất sĩ, được làm bằng nhiều miếng vải vụn, rách nát, dơ bẩn, nhặt từ trong đống rác hay lò thiêu, may lại thành một tấm hình vuông hay chữ nhật đủ để quấn thân và được nhuộm màu bằng những loại võ cây hay các loại cỏ khác nhau.

Thuật ngữ  Kaṣāyā, कषाय, qua ý nghĩa suy tàn, phân rã, giảm dần, dơ bẩn, ô trọc, trong thời Ngũ trược theo cái nhìn của Phật học, đã nói lên sự đa dạng của nó trong mặt Văn học Phật giáo cũng như Văn hóa nói chung.

Chiếc áo thầy tu tuy đơn sơ nhưng nói lên một đời sống nhu hòa, nhẫn nhục, bình đẳng, khiêm cung của một tấm lòng cao quý của những bậc tu hành. Tấm áo này chẳng những đem đến sự an vui, hạnh phúc cho cá nhân trong đời tu tập, mà còn là chất keo kết nối người con Phật với Pháp trong dòng giác ngộ.

Trường ca chiếc áo cà sa là những dòng thi ca được viết trong những đêm dài của Thầy  Minh Đức, qua phần diễn nghĩa phạn ngữ trong bài Ý nghĩa về thuật ngữ कषाय, kaṣāya và chiếc áo mang tên này của TS Huệ Dân.

Phần bốn trích trong Tập thi ca Văn học Phật giáo Việt Nam của Thầy Minh Đức.

Cà sa tiếp mãi đến khi nào cùng

Mười hai duyên phận ung dung

Nghĩ xuôi tính ngược cũng chung ấy từ

Vô minh tràng ngập thái hư

Hành theo dòng khởi tâm tư não nùng

Thức thời phân biệt lung tung

Danh kia sắc nọ gồm chung hình hài

Lục nhập xáo trộn ai hay

Xúc liền cảm giác ở ngay ta bà

Thọ vui buồn giận ấy mà

Ái hòa yêu ghét thật thà đến đâu

Thủ gìn bản ngã từ lâu

Hữu thành thân phận đeo sầu trăm năm

Sanh tâm giả tướng mãi tầm

Lão đi từng phút mất thầm từng giây

Thuận duyên lặn lội ở đây

Nghịch duyên vượt thoát khỏi giây phút này

Duyên sanh thì pháp nơi đây

Duyên cùng thì pháp ẩn ngay nơi nào

Nghĩ suy trọn kiếp đâu sao

Thường xuyên thể nghiệm thanh cao độc hành

Duyên may gặp Phật đặt danh

Đó là Duyên giác hạnh lành rõ phân

Không may gặp Phật tu thân

Nêu danh Độc giác cũng phân rõ ràng

Tam thiên thế giới ba ngàn

Cà sa phủ lấp đạo tràng mười phương

Thênh thang trải bóng tình thương

Tuôn dòng pháp nhũ chân thường từ đây

Từ Bi Hỷ Xã quả này

Thánh nhân sống mãi ở ngay cõi lòng

Án Ma Ni Bát Di Hồng

Cho ra không sợ nhà không sạch lòng

Kiên tâm giữ lấy sạch trong

Bền lòng tiến bước không mong đợi chờ

Định tâm hơi thở thảnh thơi

Huệ từ quán tưởng sáng ngời tỏa ra

Con đường lục độ hằng sa

Ánh vàng tỏa sáng sương sa ẩn mình

Đông đưa từng phiếm nhạc tình

Âm vang thầm lặng chính mình hóa thân

Vườn hoa thơm ngát hương trần

Màu hoa rực nỡ tay nâng hình hài

Vô ưu thọ hạ chính Ngài

Nhạc thiên giao hưởng bảo hoài Thánh nhân

Khắp nơi thể hiện tinh thần

Hân hoan cung đón Thánh nhân ra đời

Quả nhiên bảy bước thảnh thơi

Nhẹ nhàn từng bước không rời đóa sen

Tay trên quả thật đán khen

Thuận chiều tay dưới hoa sen chính mình

Cà sa lộng gió thiên hình

Kinh thành yên nghỉ lặng thinh sao đành

Sinh già bệnh chết rành rành

Thì ra tham đắm hóa thành si mê

Thản nhiên dưới cội Bồ đề

Tìm ra ánh đạo quay về nội tâm

Vàng y từng bước âm thầm

Thảnh thơi tự tại khai tâm hoa lòng

Tìm đâu cũng thấy khỏi mong

Muôn màu muôn sắc trong lòng thế nhân

Ưu đàm Linh thoại sắc thân

Hoàng hoa tinh khiết là phần hóa thân

Đâu đâu đã sẵn pháp thân

Ưu đàm hoa nở ân nhân nghìn đời

Làm sao diễn hết bằng lời

Hoa linh huyền thoại sáng ngời hôm nay

Diệt sinh sinh diệt cành mai

Hôm qua hoa nở ngày may hoa tàn

Tưởng rằng thế sự tan hoang

Ưu đàm vẫn nở khải hoàn tương lai

Vàng y cũng hoại sắc phai

Sa la song thọ Như lai hướng về

Hoàn thành sứ mạng Bồ đề

Hóa long bay khắp đồng quê ấy mà

Cà sa cũng hóa thi ca

Dân gian ca vịnh ngâm nga vào đời

Vào trong văn học bằng lời

Tạo thành dòng suối cho đời ngày mai

Còn tiếp

T. Minh Đức