Thuyết trình về “Trúc Lâm đại sĩ xuất sơn chi đồ”

Là báu vật trong kho tàng của Hạng Nguyên Biện - một giám thưởng gia nổi tiếng vào đời Minh sang đời Thanh, nó được giữ trong Cố Cung như một quốc bảo.

Có thể thấy điều này qua rất nhiều ấn chương của Càn Long, Gia Khánh hay Tuyên Thống.

Năm 1922, Phổ Nghi  - Hoàng đế cuối cùng nhà Thanh - tuy đã thoái vị nhưng vẫn ở trong Tử cấm thành, bí mật “tuồn” ra ngoài hơn 1.300 bảo vật, trong đó có cả bức thư họa này.

Lưu lạc trong chiến cuộc, đến năm 1949, số báu vật nói trên mới được đưa vào Bảo tàng Đông Bắc (nay là Bảo tàng Liêu Ninh) lưu giữ, công chúng không mấy dịp được chiêm ngưỡng nữa.

Bức Trúc Lâm đại sĩ cũng vì thế mà biệt tích.

Năm 2004, Bảo tàng Liêu Ninh triển lãm và công bố các báu vật bị thất tán thời Phổ Nghi, nhưng cũng phải đến bản sao được bán đấu giá 1,8 triệu USD vào tháng 4-2012, công chúng mới được thấy rõ diện mạo bức tranh.

Bức tranh được cho là hoàn thành vào năm 1363 bởi họa sư Trần Giám Như, sau đó được các danh sĩ đời Minh viết thêm lời bình dẫn, tôn vinh.

Thư pháp đặc sắc của họ hợp cùng họa phẩm tạo nên một chỉnh thể nghệ thuật thư – họa, có tổng chiều dài lên đến 9.61m trong đó 3.1m là phần lòng tranh.

Tranh có hơn 80 nhân vật trong đó nhân vật chính trong bức họa là Phật hoàng Trần Nhân Tông ngồi trên cáng từ động Vũ Lâm xuất du xuống núi. Các tùy tùng, trừ những quan văn võ trong triều thì còn lại đều đi chân đất. Có một số tăng nhân Ấn Độ đi cùng, với đặc trưng về dị tộc rất đặc thù. Có hạc dẫn đường ở phía trước đoàn của vua, Voi trắng chở kinh đi ở sau cùng. Phía trước voi có người cưỡi trâu là đạo sĩ Lâm Thời Vũ. Phía đoàn đón rước có vua Trần Anh Tông cùng các tuỳ tùng cung nghinh Phật hoàng khi người xuống núi. 


Phần tranh vẽ Phật hoàng Trần Nhân Tông ngồi võng xuống núi.

Bên cạnh những thông tin mà một số nhà nghiên cứu đã đưa ra về bức tranh, người thuyết trình cung cấp thêm một số chi tiết về Trần Giám Như – tác giả bức tranh quý hiếm này. Trần Giám Như là họa sư đời Nguyên, một thượng thủ về tranh vẽ truyền thần, học trò của Triệu Mạnh Phủ, và cũng đã nhiều lần vẽ chân dung cho Triệu Mạnh Phủ. Người đề tên tranh là Trần Đăng, một người giỏi chữ triện hàng đầu vào thời đó…

Buổi thuyết trình đã nhận được nhiều câu hỏi cũng như những thông tin bổ xung và gợi ý về những hướng nghiên cứu mới đối với bức tranh  từ phía cử tọa là những nhà nghiên cứu Hán Nôm, các thư pháp gia, hoạ sỹ, và báo chí.

Ảnh chụp phần lòng tranh với kích thước gần bằng kích thước thật cũng được trưng bày tại buổi thuyết trình do tạp chí Tia Sáng tổ chức này.