Pakistan: Phục hồi tượng Phật Jahanabad

Khi quân Taliban thổi bay khuôn mặt của bức tượng Phật 1.500 năm tuổi khắc trên một tảng đá cao chót vót ở phía tây bắc Pakistan gần 5 năm trước đây, thì một nhà khảo cổ  học người Ý đã dũng cảm đến đây để giải cứu cho các công trình tôn giáo lịch sử này.

Nhờ những nỗ lực của Luca Olivieri và các đối tác của mình, hình tượng Phật cao 6 mét gần thị trấn Jahanabad này đang có được sự đổi mới và nhiều kho tàng khảo cổ học thuộc khu danh lam thắng cảnh Thung lũng Swat cũng đang được khai quật và bảo quản.

Tượng Phật Jahanapad ngày nay

Người Hồi giáo cực đoan có một lịch sử là luôn nhắm mục tiêu đến Phật giáo, Ấn giáo và các địa điểm tôn giáo khác mà họ cho là dị giáo đối với đạo Hồi. Sáu tháng trước cuộc tấn công 11-9-2001, Taliban đã gây sốc cho thế giới bằng việc cho nổ một đôi tượng Phật 1.500 năm tuổi ở miền trung Afghanistan.

Tượng Phật Jahanabad, được khắc cao trên mặt một tảng đá lớn vào thế kỷ thứ 6 hoặc thứ 7, là một trong những tác phẩm chạm khắc trên vách đá lớn nhất ở Nam Á. Tượng đã bị tấn công vào mùa thu năm 2007 khi Taliban bao vây danh lam thắng cảnh Thung lũng Swat. 

Olivieri đã rời khỏi đó vào năm 2008. Người đứng đầu Phái đoàn khảo cổ học Ý ở Pakistan 49 tuổi này đã trở lại vào năm 2010 và khởi động lại công việc của mình.

Quân Taliban đã dùng dây thừng để leo lên và chèn chất nổ vào trong các lỗ khoan trên mặt và vai của tượng Phật Jahanabad, Olivieri cho biết. Chất nổ được đặt ở vai không nổ nhưng những nơi khác đã làm nổ tung hầu hết khuôn mặt phía trên môi và làm nứt nhiều nơi khác của bức tượng và xung quanh.

Olivieri và nhóm của ông bắt đầu làm việc vào tháng này để sửa chữa các vết nứt và những gì còn lại của khuôn mặt. Việc phục hồi lại hoàn chỉnh là điều không thể bởi vì các chi tiết và mảnh vỡ của khuôn mặt không được đầy đủ.

"Bất cứ cái gì bạn làm mà không có dữ liệu đầy đủ thì cũng chỉ là đồ giả", Olivieri cho biết.

Đến đây khi còn là một sinh viên đại học vào năm 1987, ông đã bị cuốn hút bởi Swat, một trung tâm quan trọng của văn hóa Phật giáo và thương mại. Nhà sư đã mang Phật giáo đến với Tây Tạng, Đức Padmasambhava, cũng được sinh ra ở Swat.

Trong những thập kỷ gần đây, khu vực này được gọi là "Thụy Sĩ của Pakistan", phổ biến với khách du lịch tôn giáo từ Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc, và hy vọng phục hồi của tượng Phật Jahanabad sẽ tạo ra một sự hồi sinh của ngành du lịch ở đây.

Công việc của Olivieri được chính phủ Ý tài trợ và cùng hợp tác với cơ quan cổ vật Pakistan. 

Người ta đã phát hiện hơn 120 địa điểm Phật giáo trong những ngọn đồi và các con sông ở Swat. Trong số gần 200 tác phẩm Phật giáo chạm khắc đá ở Swat, thì tượng Phật Jahanabad là một trong số ít còn tồn tại với khuôn mặt còn nguyên vẹn, Olivieri cho biết. Hầu hết đã bị tẩy xóa nhiều thế kỷ trước bởi người Hồi giáo, giống như Taliban, bởi vì họ xem Ðức Phật là một thần tượng giả.

Các quan chức an ninh Pakistan nói rằng Taliban đang một lần nữa cố gắng thâm nhập vào Swat, nhưng các binh lính không phải là mối đe dọa duy nhất đến các địa điểm khảo cổ. Trộm cướp có lẽ mới là vấn đề lớn hơn. Nhiều di tích bị cướp phá từ Swat đang nằm trong bộ sưu tập tư nhân và công cộng trên toàn thế giới.

Vào tháng mười hai năm ngoái, cảnh sát đã bắt giữ một số người ở Swat và thu giữ một bức tượng Phật 1.800 năm tuổi cao 1 mét có giá trị lên đến hàng chục ngàn đô la trên thị trường cổ vật quốc tế.

Văn Công Hưng (Theo The Korea Herald)