Bảo tồn và quảng bá Mộc bản chùa Vĩnh Nghiêm

 Ngành văn hóa Bắc Giang đã thực hiện một số hoạt động để bảo tồn và phát huy giá trị của kho báu bày.

Chùa Vĩnh Nghiêm một trung tâm Phật giáo lớn nhất của thời Trần, xưa có tên gọi là Chúc Thánh Thiền tự, trong dân gian quen gọi là chùa La, hay chùa Đức La. Đây là trung tâm đào tạo tăng đồ trong suốt thời gian gần 8 thế kỷ hình thành và phát triển của Phật phái Trúc Lâm Yên Tử.

Với bề dày lịch sử gần 800 năm, chùa Vĩnh Nghiêm có hệ thống di vật rất đa dạng như Hệ thống tượng thờ với hơn 100 pho tượng, các hoành phi - câu đối, kho mộc bản, 8 văn bia ghi lại toàn bộ tiến trình lịch sử phát triển của Trung tâm Phật giáo Vĩnh Nghiêm… Trong đó, một trong những di sản văn hóa đặc biệt quý giá mà hiếm nơi nào trên cả nước còn lưu giữ được, đó là những trang sách bằng gỗ được các vị sư tổ Thiền phái Trúc Lâm ở chùa Vĩnh Nghiêm cho khắc tạc.

Trải qua bao thăng trầm biến cố của lịch sử, của thời gian, giờ đây kho "mộc thư khố" này được coi như là bảo vật quốc gia với nhiều giá trị tư liệu, lịch sử, nghệ thuật, văn hóa vô giá.

Theo Đại đức Thích Thanh Vịnh, trụ trì chùa Vĩnh Nghiêm, hiện nay, bộ Mộc bản chùa Vĩnh Nghiêm được bảo quản hết sức chu đáo. Trải qua bao nhiêu thăng trầm của lịch sử, bộ Mộc bản chùa Vĩnh Nghiêm vẫn còn tương đối nguyên vẹn. Đây là bộ mộc bản duy nhất của một số pho kinh, sách nhà Phật chưa từng qua sửa chữa hay tác động làm biến dạng, cho nên Mộc bản chùa Vĩnh Nghiêm mang tính độc bản, không nơi nào có và nếu mất sẽ không thể thay thế được, vì hiện nay nghề khắc mộc bản chữ Hán, Nôm coi như đã bị thất truyền.

Từ năm 1994, Sở Văn hóa - Thông tin (nay là Sở VH,TT&DL) tỉnh Bắc Giang đã tiến hành tổng kiểm kê, đánh số, từ năm 2009 bắt đầu in dịch toàn bộ số ván kinh trên. Cùng với việc tiến hành lập hồ sơ khoa học đệ trình UNESCO công nhận là Di sản Tư liệu của thế giới, tỉnh đã có những nghiên cứu phối hợp với chùa Vĩnh Nghiêm về cách bảo quản mộc bản.

Ông Ngô Văn Trụ, Phó Giám đốc Sở VHTT&DL Bắc Giang cho biết, Sở đã cử cán bộ đến chùa Vĩnh Nghiêm và cho in rập lại hết số mộc bản, mỗi bản gốc được in thành 4 bản sao. Đồng thời việc quay phim, chụp ảnh toàn bộ hệ thống ván khắc, bảo tồn bằng cách số hóa bộ Mộc bản cũng đã được tiến hành. Sau khi hoàn tất, sẽ mời các chuyên gia về nghiên cứu, dịch ra tiếng Việt để quảng bá đến rộng rãi quần chúng nhân dân.

Bộ Mộc bản hiện được bảo quản chu đáo. Ảnh: VGP/Mai Hồng

Đại Đức Thích Thanh Vịnh, trụ trì chùa Vĩnh Nghiêm cho biết: Sau khi được công nhận là di sản ký ức thế giới, các cơ quan chức năng và ngành văn hoá Bắc Giang đã phối hợp với nhà chùa tăng cường việc bảo tồn và gìn giữ di sản quí giá này. Các ngành chức năng và nhà chùa đã đầu tư, lắp đặt máy sấy khô để tránh thấm nước, ẩm mốc và mối mọt làm hư hỏng bộ mộc bản, đồng thời bố trí tăng cường thêm 2 công an viên của xã và 2 nhân viên bảo vệ nhà chùa canh phòng nghiêm ngặt (24/24 giờ) để tránh xảy ra tình trạng hỏa hoạn hay trộm cắp. Ngoài ra, nội quy ra vào, lễ bái cũng được nhà chùa sắp xếp lại.  Bộ mộc bản cũng được di chuyển, cất giữ gần nơi nghỉ ngơi của các sư để tiện trông coi, bảo quản.

Tuy nhiên, theo Đại Đức Thích Thanh Vịnh và một số nhà nghiên cứu văn hóa lịch sử, để bảo quản bộ Mộc bản chùa Vĩnh Nghiêm, các ngành chức năng cần phối hợp với nhà chùa xây dựng một khu bảo tồn riêng trong khuôn viên của chùa, phù hợp với tiêu chuẩn để du khách thập phương có thể chiêm bái nét đặc sắc của kho di sản này, cũng như đảm bảo công tác bảo quản, an ninh. Tuy nhiên hiện nay, nguồn vốn để xây khu bảo tồn rất thiếu (vì dự kiến để xây dựng cũng tốn mấy chục tỷ đồng), nên cần huy động xã hội hóa công tác bảo tồn và giữ gìn kho Mộc bản chùa Vĩnh Nghiêm.

Trong dịp trao đổi với phóng viên Cổng TTĐT Chính phủ mới đây, ông Nguyễn Văn Linh, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Bắc Giang cho biết, vừa qua, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ đã đồng ý cho Bắc Giang triển khai một đề tài nghiên cứu bảo quản cũng như phát huy giá trị của các di sản Mộc bản chùa Vĩnh Nghiêm.

Trong thời gian tới, khi đề tài khoa học được triển khai thực hiện, tỉnh Bắc Giang sẽ kết hợp kinh phí từ ngân sách nhà nước với kinh phí kêu gọi từ nguồn xã hội hóa để ưu tiên bảo tồn kho Mộc bản quý giá này, trong đó có dự kiến việc dịch Mộc bản này ra tiếng Việt và tiếng Anh. Đây chính là cách phát huy giá trị của Mộc bản trong đời sống hôm nay.

Nguồn: baodientu.chinhphu.vn