Ăn chay đúng cách để không bị “suýt mất mạng”

Chúng tôi đã có cuộc trao đổi với bác sĩ Lê Quang Hào – Viện dinh dưỡng Quốc gia để làm rõ hơn điều này.

Thưa bác sỹ, ông có thể phân tích rõ về vai trò của dinh dưỡng đối với hoạt động sống của con người?

Bác sĩ Lê Quang Hào: Dinh dưỡng là cái đầu tiên của mọi cơ thể sống, từ cơ thể thực vật cho đến cơ thể động vật. Nếu dinh dưỡng không được cung cấp đầy đủ thì cho dù các loại cây cối, động vật trong đó có cả con người đều kém phát triển. Nếu dinh dưỡng được cung cấp đầy đủ sẽ phát triển tốt, con người khỏe mạnh ít ốm đau, bệnh tật. Nếu dinh dưỡng kém và dinh dưỡng mất cân đối và thiếu chất thì chắc chắn sẽ sinh ra nhiều bệnh tật và nếu dinh dưỡng thiếu nữa sẽ gây nguy hại đến tính mạng con người.

Như chúng ta đã biết, trên thế giới và ngay cả Việt Nam đã có những nạn đói do thiếu ăn làm chết cả triệu người. Như vậy có thể thấy dinh dưỡng trước tiên giúp tăng trưởng, phát triển của cơ thể sống. Đảm bảo năng lượng, đảm bảo các chất để cho cơ thể hoạt động bình thường và lao động.

Với các em nhỏ, dinh dưỡng là để tăng trưởng, phát triển, để học tập, với người lớn dinh dưỡng đầy đủ để lao động, để làm việc. Dinh dưỡng không đầy đủ, chúng ta cũng không thể làm việc, lao động được, nếu dinh dưỡng thiếu gây ra nhiều bệnh tật.

Chế biến, thưởng thức thực phẩm chay là cả một nghệ thuật

Có 4 nhóm dinh dưỡng: thứ nhất là nhóm chất đạm, thứ hai là chất đường bột, thứ ba là chất béo và nhóm cuối cùng là vitamin và muối khoáng. Tất cả các nhóm này cho dù cần ít hay nhiều cũng rất quan trọng và cần thiết đối với cơ thể sống.

Hiện nay có nhiều người dân lựa chọn giải pháp ăn chay trước những tin đồn về vệ sinh an toàn thực phẩm. Vậy xin bác sĩ cho biết vấn đề ăn chay có ảnh hưởng gì tới sức khỏe của con người ?

Bác sĩ Lê Quang Hào: Ăn chay nếu không đúng cách sẽ dẫn đến suy kiệt, đặc biệt những người ăn chay thường bị thiếu rất nhiều chất, những người không  ăn chay họ ăn đủ 4 nhóm thức ăn, ăn cả thức ăn động vật, cả thức ăn thực vật và bổ sung nhiều vitamin khác. Đôi khi chỉ thiếu những chất mà những người ăn chay không để ý đến như; thiếu chất mỡ, chất đạm giúp cấu thành cơ thể; đặc biệt là một số vitamin.

Trên thế giới có một số vitamin mà nếu ta ăn thiếu sẽ xảy ra những đại dịch như tê phù do thiếu vitamin b1 hay bệnh cotgut do thiếu vitamin C. Hiện tại vấn đề ăn chay đang được bàn bạc và thảo luận, nhưng ăn chay như thế nào đó vẫn phải cân đối đủ 4 nhóm thức ăn trên.

Nếu ăn chay một cách lệch lạc hay thiếu 1 trong số nhóm thức ăn trên sẽ sinh ra bệnh tật và đặc biệt cơ thể giảm sức đề kháng đối với mọi bệnh tật xung quanh, trong đó có cả vấn đề về yếu tố môi trường về các chất độc hại đối với cơ thể cũng như các loại vi khuẩn gây bệnh đều bị hạn chế, vì vậy có thể dẫn tới bệnh tật.

Xin bác sĩ cho biết cách ăn chay hiệu quả nhất?

Bác sĩ Lê Quang Hào: Việc ăn chay có nhiều trường phái, trong đó phải xác định là những người bị bệnh tật thì họ mới hay ăn chay, hoặc một số người thì vì sức khỏe phải ăn chay. Hay chúng ta ăn uống bình thường trong một năm có một số ngày ăn chay giúp “thanh lọc cơ thể”, tùy theo từng người và từng trường phái.

Tuy nhiên trong quá trình ăn chay chúng ta vẫn phải đảm bảo nhu cầu khuyến nghị về dinh dưỡng của Tổ chức Y tế Thế giới, cũng như của Viện dinh dưỡng Quôc gia đề ra. Cụ thể là: Đảm bảo về mặt năng lượng, tùy theo từng loại hình lao động. Những người lao đông nặng như bộ đội, nhân công, lao động, vận động viên thì năng lượng cần nhiều, những người hoạt động trong lĩnh vực văn phòng thì cần số lượng ít hơn.

Tuy nhiên việc đầu tiên phải đảm bảo đủ năng lượng để cho cơ thể không hoạt động không lao động nhưng tim vẫn đập, tất cả mọi bộ phận cơ quan trong cơ thể vẫn phải hoạt động, đó là năng lượng cơ bản để duy trì sự sống.

Thứ hai có năng lượng để lao động học tập. Tùy theo loại hình lao động phải cung cấp năng lượng một cách hợp lý. Vấn dề dinh dưỡng có thể tham khảo trên trang web của Viện dinh dưỡng; ví dụ người lao động văn phòng cần khoảng 1600 – 2700 kilocalo/1 ngày; những vận động viên có thể cần tới 3000 – 4000 kilocalo/1 ngày. Năng lượng này thường cung cấp chủ yếu từ chất đường bột như, gạo, banh mỳ; chất đạm bao giờ cũng phải đủ vì nó chiếm 20-30% nhu cầu của cơ thể. Đạm lại chia ra, đạm thực vật và đạm động vật, tuy nhiên có một số chất trong đạm thực vật không có, như các loại đạm lấy từ họ ngũ cốc không có một số chất béo, vì vậy các bác sĩ khuyến nghị cần phải có một ít chất béo từ động vật. Có thể  thấy nhóm chất béo cũng không thể thiếu vì nó tạo ra thành phần năng lượng của cơ thể.

Thứ 3 là ngũ cốc. Thường thì những người ăn chay chỉ ăn ngũ cốc, ngũ cốc lại có rất là nhiều loại. Việt Nam là nước nông nghiệp nên ngũ cốc rất nhiều, cho nên việc cung cấp đầy đủ các chất là rất cần thiết.

Cuối cùng, nhóm vitamin và muối khoáng là rất quan trọng. Vitamin là những chất mà cơ thể không thể tự tạo ra được và cần thiết cho sự sống, gốc amin, nếu thiếu vitamin cơ thể không tồn tại được, vitamin có nhiều trong hoa quả tươi. Có loại vitamin tối cần thiết mà không có sẵn trong cơ thể và người ăn chay sẽ không có những vitamin này. Những loại muối khoáng như canxi photpho, magie, kẽm… có nhiều trong thức ăn động vật, ăn chay thường không ăn động vật có thể cơ thể sẽ bị thiếu chất đến một mức nào đó và sinh ra bệnh tật. Với những người ăn chay nên đến các trung tâm dinh dưỡng để các bác sĩ tính khẩu phần ăn chay và cách ăn chay cho phù hợp và đảm bảo sức khỏe, nếu ăn chay đúng cách cũng sẽ đảm bảo phòng ngừa bệnh tật. Những trường hợp như béo phì, tiểu đường cần phải có những tư vấn để đảm bảo cách ăn chay hiệu quả và không nguy hại đến sức khỏe.

Ý kiến của bác sỹ thế nào về việc“thầy lang” cắt thuốc ăn chay?

Bác sĩ Lê Quang Hào: Thứ nhất thầy lang đó có được cấp giấy phép của nhà nước cho khám chữa bệnh hay không? Nếu là những vị thầy lang mà chúng ta nghe tin và đồn thổi thì chúng ta không nên nghe theo.

Dinh dưỡng là một chuyên ngành rất là riêng, không phải bác sĩ nào cũng hiểu được, hiện nay trong các bệnh viên đều có khoa dinh dưỡng riêng để phối hợp với các bác sĩ chuyên khoa khác trong việc điều trị bệnh để bệnh nhân chóng hồi phục sức khỏe.

Tôi khuyên các bạn khi có bệnh nên đến các trung tâm y tế, trung tâm chăm sóc sức khỏe để khám và điều trị bệnh một cách phù hợp, không nên nghe theo những tin đồn không căn cứ, có thể nguy hiểm đến tính mạng bản thân.

Xin cảm ơn bác sĩ!

Đông Tuyết